SOERABAYA, den 27de September 1854.
Nadat de admiraal en resident, van af het tolkantoor begeleid door den kapitein ter-zee Wd. Havenmeester en den kapitein-luitenant, direkteur van het marine-etablissement, aan deze instelling waren geland, en men zich nabij het gedenkteken had verzameld, gaf zijne Excellentie te kennen dat het hem een aangename plicht was op deze wijze te kunnen medewerken tot een laatste hulde aan een waardige wapenbroeder en voorganger; betuigde zijn genoegen dat zovelen zich eveneens daartoe hadden willen vereningen, en nodigde den eerstaanwezende ingenieur van den waterstaat, de ontwerper en opsteller van het gedenkteken uit, om tot de onthulling over te gaan. Zodra de bedekkende vlaggen vlug waren weggenomen, lieten het nationaal volkslied en een salut van 15 kanonschoten van Z. M. korvet Nehalennia zich horen.
De Admiraal vatte andermaal het woord op, en schetste kort en krachtig welke aanspraak de heer v. d. Bosch, door algemene verdiensten en liet vele goeds voor zeewezen, scheepvaart en handel gesticht, op het blijk van erkentelijkheid had, hem thans duurzaam toegebracht. Bij ontstentenis van een der leden der kommissie, welke zich in der tijd met dit onderwerp had belast, droeg zijne Excellentie vervolgens aan een der aanwezige zeeofficieren op, het voordragen van een levensbericht van hem, ter wiens eer men hier bijeengekomen was. Met belangstelling volgde men de schets zijner langdurige loopbaan, gekenmerkt door velerlei diensten den lande bewezen; voornamelijk in de bevordering onzer stoomvaart, de vestiging in Indië van voortreffelijke instellingen ten behoeve van het zeewezen, en bovenal het etablissement waar nu dit blijvend aandenken voor hem was gevestigd; voorts in den tegengang der zeeroverij; de uitbreiding der hydrographie en zo menig ander gewichtig belang door hem met warmte behartigd als Direkteur der marine, minister van koloniën en voor zeer korten tijd ook van marine; in het bijzonder echter tot tweemalen als Hoofd van het marine departement in Indië. Aan ’s mans schranderheid, uitgebreide kennis, minzaam en edel karakter werd mede een rechtmatige hulde toegebracht. Na het eindigen dezer rede bedankte Z. Exc. de Heer v. d. Plaat, do autoriteiten, in het bijzonder de ingenieur van de waterstaat, voor de medewerking in het tot stand brengen van het gedenkteken en tevens zomede de verdere genodigden voor de deelneming aan de onthulling. Bij het later nuttigen van enige verversingen stelde de resident een met geestdrift toegejuichte dronk in, op den Admiraal v. d. Plaat, als de geëerde en ijverige voorzitter van het werk des heren v. d. Bosch, in deze gewesten, inzonderheid met betrekking tot de nuttige instelling op welke men zich bevond. De gehele plechtigheid werd voorts opgeluisterd door het hoornmuziek der beide hier in garnizoen liggende bataljons, tot dat oogmerk welwillend afgestaan.
De sierlijke bewerkingen van het bronzen monument doet de fabriek van den heer L. Enthoven, & Co. te ´s Hage veel eer aan. Moge het etablissement en het gedenkteken beiden duurzaam zijn!”
De Oostpost, 27 september 1854
“Zaterdag 23 September 1854. Op heden had te Soerabaja de plechtigheid plaats van het onthullen van het monument voor wijlen den vice Admiraal E. B. van den Bosch, op het nieuwe Maritiem Etablissement aan het oosterzeehoofd. Deze vermelding noopt ons tot een noodzakelijke uitbreiding, opdat de stad onzer inwoning de prijs kan schatten, van het eerste monument van bijzondere aard, dat op het stedelijk grondgebied is opgericht geworden. Blijkens het ten noorden gekeerd opschrift, is het gedenkteken opgericht door de Marine en den Handelstand, en gewijd aan Engelbert Batavus van den Bosch. Deze overleed den 11de Februari 1851 te Batavia als vice Admiraal, Kommandant der zeemacht in Nederlands-Indië, Kommandeur der Militaire Willems orde, Ridder der orde van den Nederlandse Leeuw, kommandeur der orde van het Legioen van eer van Frankrijk en der Guelphen-orde van Hannover, Ridder der Russische Sint Anna, en der Pruissische Johanniter-orde. Hij was de 15de September 1789 geboren, en is twee malen kommandant der Navale oorlogsmacht in Indië geweest. Zijn overschot rust in het park van het paleis te Buitenzorg. —
De oostelijke zijde van het gedenkteken voert de namen van Koophandel en Zeevaart; de westelijke geeft de naam aan van het Maritiem Etablissement, en de zuidelijke zijde vermeld in beeldspraak en trofee in ’t kort de levensloop van den Admiraal.”
…
“Toen werd water in land, land in water herschapen- en waar wij ons herinneren, dat koopvaardijvaartuigen geankerd lagen, en krokodillen langs Daendels kustfortje Kalimas liet vaarwater onveilig maakten, daar staan thans de gebouwen en werken van het Maritiem-Etablissement, tot welks instandkoming de man het zijne toebracht, voor wier het vierkant monument op een weinig verheven pedestal, aan de monding van het bassin is opgericht.”
De Oostpost, 4 oktober 1854
“Het monument verrezen — ter ere van den kommandant der zeemacht in 0ost-Indië destijds — aan de Oedjoeng (plaats der werf) te Soerabaja aanwezig, draagt (…) het opschrift ´Het corps zeeofficieren en de Ned. Indische handelstand ter nagedachtenis van Z. E. den vice-admiraal E. B. Van den Bosch´.”
Soerabaiasch Handelsblad, 3 januari 1883
Bronnen
De Oostpost, 27 september 1854
De Oostpost, 4 oktober 1854
Soerabaiasch Handelsblad, 3 januari 1883
https://www.wikiwand.com/nl/Engelbertus_Batavus_van_den_Bosch
Foto monument:
Author/creator Fuhri & Co. (Soerabaia)
Shelfmark KITLV 1404862
Koloniale Monumenten 