In het begin van de vorige eeuw werd op Celebes een KNIL-expeditie georganiseerd om het vorstendom Boni onder Nederlands bestuur te krijgen. Over de achtergrond van het conflict met Boni schrijft Heleen Pronk in: ‘Militaire Expeditie naar Zuid-Celebes 1905-1906‘: “Het besluit tot militair optreden tegen Boni was eind 1904 genomen door de zojuist aangetreden gouverneur-generaal J.B. van Heutsz. Hij oordeelde een afdoend krachtig optreden tegen Boni een gebiedende noodzakelijkheid. In maart 1905 werden de militaire en politieke doelen geformuleerd: de bezetting van de hoofdplaats Watampone, het zich meester maken van de persoon van de vorst, van zijn familie en van de rijkssieraden en de onderwerping van het gehele rijk en de aangesloten rijken.”
Enkele jaren later werd een geijverd voor een gedenkteken voor de aan Nederlandse zijde gevallenen: “Er heeft zich te Makassar een commissie gevormd, met het doel een gedenkteken op te richten ter ere van de in de strijd op Celebes gevallen officieren en minderen. Er is reeds voor duizend gulden ingetekend.”
In 1910 las men in de krant: “Het dezer dagen te Makassar onthulde monument bestaat uit een voetstuk van enkele treden en een kubus daar boven op, beide van rood graniet. Aan de voorzijde – naar zee gekeerd – is een liggende leeuw aangebracht met het onderschrift ‘Je maintiendrai’. Het bovenstuk heeft de vorm van een obelisk en draagt een vredesengel. Deze en de leeuw zijn in brons uitgevoerd en tonen wat de kunstvaardige hand van de Amsterdamse beeldhouwer professor Bart van Hove vermag. In verguld is aan de voorzijde de volgende spreuk aangebracht: ‘Hulde aan alle in den strijd gevallenen.’ Aan de rechterzijde: ‘Macht door kracht’. Aan de linkerzijde: ‘Getrouw tot in den dood’. Aan de voorzijde nog de woorden ‘Door inwoners van Celebes’. Aan de achterzijde: ‘1905-1908’. Het geheel is geplaatst op een klein, expresselijk daarvoor aangelegd gazon, gelukkig niet omringd door een goor, alles ontsierend hek, en maakt een statige indruk. De commissie heeft een totaal van f 5438,62 aan inkomsten gehad. Aan de maker is f 5000 betaald en het overschot & f 172.82 is afgedragen aan de gemeente.”
x
Technische gegevens
Monument: Monument gevallenen Boni-expeditie 1905-1906
Locatie: Prins Hendrikpad, thans Jalan Riburane
Onthulling: 1910
Opdrachtgever: particulier
Ontwerp: Bart van Hove
Uitvoering: onbekend
Duur: Volgens informatie van het Nationaal Archief is van dit monument alleen de sokkel bewaard gebleven. Deze zou zich thans bevinden in naastgelegen Benteng Rotterdam.
x
Bronnen
Heleen Pronk in: ‘Militaire Expeditie naar Zuid-Celebes 1905-1906; Foto’s, officieren en geschenken’, in Armamentaria, jaarboek Legermuseum 2006/2007 Afl. 41, 57-77.
Bataviaasch Nieuwsblad, 27 juli 1907
Preanger Bode, 22 januari 1910
Koloniale Monumenten 